Իմ զենքը

Իմ զենքն իմ գիտելիքն է։ Գիտելիքը այն է, ինչը չես կարող առանց ջանքի գտնել, գնել, ստանալ կամ նվիրվեր ստանալ։

Գիտելիքը այն ամենաթանկ բաներից է, որը պետք է հաջողություններ ունենալու համար։ Ճաշ եփելու գիտելիքը քեզ կօգնի, որ դու սոված չմնաս։ Տարբեր առարկաներից ունեցած խորը գիտելիքներ ունենալով հնարավոր է մասնակցել օլիմպիադաների և նույնիսկ ստանալ կրթաթոշակ։

Լավ գիտելիքներ ունենոնալով կարելի է դառնալ լավ մասնագետ և ունենալ լավ վարձատրվող աշատանք։ Մի խոսքով գիտելիքը մեծ ուժ է մեր դարում։

Քիմիական նյութերի ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա

Շրջակա միջավայրի վրա մարդու բացասական ազդեցությունը կտրուկ աճել է արդյունաբերության զարգացման արդյունքում:
1. Վառելանյութերի այրման հետևանքով մթնոլորտ են արտանետվում գազեր: Ածխաթթու գազի պատճառով առաջանում է «ջերմոցային էֆեկտ», ինչի հետևանքով մոլորակի մթնոլորտի ջերմաստիճանն աճում է:

2. Ծծմբի և ազոտի օքսիդների պատճառով առաջանում են «թթվային անձրևները»:
Ավտոմեքենաների, ինքնաթիռների, հրթիռների շարժիչներում բենզինի և այլ նավթանյութերի թերայրման հետևանքով մթնոլորտ են արտանետվում մեծ քանակությամբ թունավոր գազեր՝ ածխածնի օքսիդներ` CO, CO<sub>2</sub>, ծծմբի օքսիդներ` SO₂, SO₃, ազոտի օքսիդներ` NO, NO<sub>2</sub>։   Մթնոլորտում այս գազային նյութերը, որոշակի պայմաններում միանալով ջրին, վերածվում են մեզ արդեն ծանոթ թթուների՝ ծծմբային թթվի` H₂SO₃, ծծմբական թթվի` H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>, ազոտական թթվի` HNO₃ և այլն, որոնք անձրևների հետ վերադառնում են երկրագնդի մակերևույթ։
Դրանք կարող են տարածվել մեծ հեռավորությունների վրա և տեղալ այլ երկրներում:
Թթվային անձրևները մեծ վնաս են հասցնում կենդանի և անկենդան բնությանը, շինություններին:«Թթվային անձրևներին» ծանոթ է Ալավերդու բնակչությունը:

3. Բնությունը, շրջակա միջավայրն աղտոտող առավել վտանգավոր նյութերից են ծանր թունավոր մետաղները, հատկապես՝ սնդիկը, կապարը, կադմիումը, թալիումը, որոնք կուտակվում են մարդու օրգանիզմում և առաջացնում մի շարք հիվանդություններ: Դրանք մարդու օրգանիզմ կարող են ներթափանցել աղտոտված ջրի և սննդի միջոցով: Այդ հիվանդություններն արտահայտվում են տարբեր խանգարումների ձևով:

4. Վտանգավոր են նաև բույսերի վնասատուների և հիվանդությունների դեմ պայքարի միջոցները՝ պեստիցիդները և հերբիցիդները: Տարեկան մի քանի տոննա պեստիցիդներ և հերբիցիդներ թափանցում են ծովային և հողային էկոհամակարգեր:  

5. Ահռելի վնասներ են հասցվում բնությանը, երբ նավթատարները, նավթ տեղափոխող նավերը (տանկերները) կամ նավթահանող պլատֆորմները վթարի են ենթարկվում: Դրանց հետևանքները դժվար են վերացվում:

Օրինակ՝ խոշոր աղետ տեղի ունեցավ 2010 թ. ապրիլի 20-ին՝ Մեքսիկական ծոցում տեղակայված British Petroleum ընկերության նավթաշտարակում պայթյունի հետևանքով, երբ ծով արտանետվեց 800 միլիոն լիտր նավթ, իսկ նավթային բծի մակերեսը կազմեց 28 հազար կմ²: Այս աղետի հետևանքները մինչ օրս վերացված չեն: Նկարում պատկերված են ծովի մակերեսին նավթային բծերը (նկարահանված է տիեզերքից):

Պատասխանել հարցերին

1. Հողի ու ջրի ,թռչունների ու ձկների ,վայրի գազանների պահպանման համար ի՞նչ միջոցներ են ձեռնարկվում:

Անտառի պաշտպանություն, գեսերի և լճերի մաքրում,որսագողության հսկողություն,հսկողություն ձկնորսության նկատմամբ։

2. Որո՞նք են թթվային անձրևների առաջացման պատճառները,և ի՞նչ հետևանքներ կարող են դրանք ունենալ:

Ավտոմեքենաների, ինքնաթիռների, հրթիռների շարժիչներում բենզինի և այլ նավթանյութերի թերայրման հետևանքով մթնոլորտ են արտանետվում մեծ քանակությամբ թունավոր գազեր։

Թթվային անձրևները մեծ վնաս են հասցնում կենդանի և անկենդան բնությանը, շինություններին: «Թթվային անձրևներին» ծանոթ է Ալավերդու բնակչությունը:

3. Ինչու՞ չի կարելի այրել կենցաղային աղբը:

Կենցաղային աղբի այրման ժամանակ մթնոլորտ են արտանետվում աղտոտիչներ, ինչպես ծծմբի, ազոտի և ածխածնի օքսիդները: Այս աղտոտիչները կարող են վնասել շրջակա միջավայրին և մարդու առողջությանը:

October 16-20

Մաքուր նյութեր և խառնուրդներ : Նյութերի մաքրում

Մաքուր են համարվում այն նյութերը, որոնք կազմված են միատեսակ կառուցվածքային մասնիկներից (մոլեկուլ, ատոմ, իոն):

Մաքուր նյութերն ունեն որակական և քանակական հաստատուն բաղադրություն, հետևաբար և հաստաուն ֆիզիկական և քիմիական հատկություններ:Հատկությունների հաստատունությունը նյութի մաքրության հատկանիշն է:
Օրինակ. նորմալ ճնշման պայմաններում մաքուր ջուրը եռում է 100^օC և պնդանում է 0oC ջերմաստիճանի պայմաններում.

Բնության մեջ նյութերը հանդիպում են հիմնականում խառնուրդների ձևով:
Խառնուրդները պարունակում են երկու կամ ավելի նյութերի կառուցվածքային մասնիկներ:Խառնուրդներում բաղադրիչները պահպանում են իրենց անհատական հատկությունները:
Խառնուրդները լինում են երկու տեսակ՝ համասեռ և անհամասեռ:

Համասեռ խառնուրդի բաղադրիչները տեսանելի չեն նույնիսկ մանրադիտակով, իսկ անհամասեռ խառնուրդի բաղադրիչները տեսանելի են անզեն աչքով:Տարբեր ագրեգատային վիճակում գտնվող նյութերի խառնումով կարող ենք պատրաստել տարբեր տեսակի խառնուրդներ:

Օրինակ

Պղնձարջասպը ջրում լուծելիս ստացվում է պինդ-հեղուկ համասեռ խառնուրդ, իսկ կավը ջրում լուծելիս՝ պինդ-հեղուկ անհամասեռ խառնուրդ:
Բուսական յուղը և ջուրը խառնելիս ստացվում է հեղուկ-հեղուկ անհամասեռ խառնուրդ:
Էթանոլը և ջուրը խառնելիս ստացվում է հեղուկ-հեղուկ համասեռ խառնուրդ:
Գազերը միշտ առաջացնում են համասեռ խառնուրդ:

Անհամասեռ խառնուրդների բաղադրիչների բաժանման հիմնական եղանակներն են` 1. պարզեցումը, 2. ֆիլտրումը, 3. բաժանիչ ձագարի կիրառումը, 4. մագնիսի ազդեցությունը.

Բաժանիչ ձագարի միջոցով առանձնացնում են հեղուկ-հեղուկ անհամասեռ խառնուրդի բաղադրիչները:

Համասեռ խառնուրդների բաղադրիչների բաժանման հիմնական եղանակներն են` 1. շոգիացումը, 2. բյուրեղացումը, 3. թորումը.

Օրինակ. եթե կերակրի աղը լուծենք ջրում, ստացված թափանցիկ լուծույթից մի քանի կաթիլ կաթեցնենք ապակու վրա և տաքացնենք սպիրտայրոցի վրա, ապա շուտով կտեսնենք աղի բյուրեղները ապակու վրա:

Լրացուցիչ առաջադրանք․

1. Ո՞ր նյութերն են կոչվում մաքուր:

Մաքուր են համարվում այն նյութերը, որոնք կազմված են միատեսակ կառուցվածքային մասնիկներից (մոլեկուլ, ատոմ, իոն):

1. Քանի՞ տեսակի խառնուրդներ կան:

Ավազի և մանրախիճի խառնուրդ
Ջրի և բուսական յուղի խառնուրդ
Մետաղների խառնուրդներ, հանքանյութերի խառնուրդներ
Օդ, գազային խառնուրդներ

1. Ո՞ր խառնուրդներն են կոչվում համասեռ:

Խառնուրդները պարունակում են երկու կամ ավելի նյութերի կառուցվածքային մասնիկներ։

1. Ո՞ր խառնուրդներն են կոչվում անհամասեռ:

անհամասեռ խառնուրդի բաղադրիչները տեսանելի են անզեն աչքով

октябрь

Задание 2. Глаголы движения

А.

1. Сейчас я еду в школу. Я каждое утро еду в школу.
2. Обычно я еду в школу на метро, а сегодня я еду на троллейбусе.
3. Сейчас студенты едут на экскурсию. Они иногда ездят на экскурсии.
4. Сегодня вечером мы едем в кино. Мы часто едем в кино.
5. Алла ездит на стадион. Она ездит на стадион каждое воскресенье.
6. Анна едет в гости к подруге. Она часто едет в гости к подруге.

Б.

1. Каждый день я хожу в музыкальную школу пешком.
2. Мой друг живёт далеко, поэтому я всегда езжу к нему в гости на автобусе.
3. Сейчас Катя идёт домой медленно, а обычно она идёт домой быстро.
4. Мой брат иногда едет на работу на такси.
5. Мы часто ходим в бассейн. Обычно мы ходим туда пешком, но сегодня мы едем на машине.
6. Самвел всегда едет в академию на метро. А я обычно хожу туда на троллейбусе.
7. Вчера вечером мы ходили в театр. Мы ходили туда на автобусе, а домой мы шли пешком.
8. Борис прогуливается по улице Революции. Он часто гуляет по этой улице.
9. Каждое воскресенье мы ходим на рынок. Сейчас мы тоже идём туда.

С.

– Антон, куда ты едешь?

− Я еду в парк.

− Ты часто ездишь в парк?

− Да, я часто езжу в парк, если погода хорошая.

– Куда ты ехал вчера вечером?

− Вчера вечером я ехал на вечеринку. Обычно я езжу на вечеринку с другом.

− А сейчас ты тоже едешь на вечеринку?

− Нет, сейчас я иду в кино.

Задание 3. Проект «Краски в нашей жизни»

Работа с текстом

В тексте говорится о том, что люди всегда стремились разукрасить действительность, используя краски. Краски окружают нас повсюду: в природе, в искусстве, в повседневной жизни. Они влияют на наше настроение и мироощущение.

Ответ на задание

В моей жизни краски играют очень важную роль. Они делают её яркой и радостной. Я люблю окружать себя красивыми вещами: яркими игрушками, красочными книгами, обоями с интересным рисунком. Я люблю ходить в музеи и смотреть на картины, наполненные красками. Я люблю слушать музыку, которая вызывает у меня яркие эмоции.

Краски также помогают мне выразить свои чувства. Когда я счастлив, я рисую яркие картины. Когда я грустен, я пишу стихи или музыку. Краски помогают мне выразить себя и найти гармонию с окружающим миром.

Фотография

[Фото автора с яркими красками]

Задание 4. Сочинение «Осень… грустно или радостно?»

Осень – это время года, которое вызывает у людей самые разные чувства. Одни считают осень грустной, другие – радостной.

Грусть

Осень часто ассоциируется с грустью. Это связано с тем, что в это время года природа увядает, дни становятся короче, а погода – холоднее. Листья на деревьях желтеют и опадают, птицы улетают на юг, а люди начинают готовиться к зиме. Всё это может вызывать чувство грусти и печали.

Радость

Осень также может быть радостным временем года. Это связано с тем, что в это время года собирают урожай, отмечают праздники, такие как День учителя, День матери, День пожилого человека. Кроме того, осень – это время сбора грибов и ягод, что тоже может вызывать радость.

October 9-13

ԳՈՂԱՑԱԾ ՀԵԾԱՆԻՎԸ (պատմվածք)

1919 թվականի այդ նկարը լի էր հրճվանքի, անհոգության ու սխրանքի
տրամադրություններով, և երբ Այք Ջորջը դուրս եկավ կինոթատրոնի շենքից, այդ
կինոնկարի եռանդուն, խիզախ ու հաջողակ տղան արդեն ինքն էր:
Եվ քանի որ ինքն արդեն ուրիշ էր և իր արարքը ամենևին էլ սխալ չէր հասկացվի, նա
վերցրեց հեծանվակայանում սպասող բոլորովին նոր հեծանիվը և ողջ աշխարհի աչքի առաջ
նստեց ու սլացավ:
«Լ» փողոցի իր տան առաջ կանգնածճապոնացի Քեբոյի հեծանվավաճառ Ջոնի Ֆարագոն անմիջապես նկատեց նոր հեծանիվը: -Հե՜յ,- կանչեց Ֆարագոն: Տղան թեքեց ղեկն ու մոտեցավ մայթեզրին: Նա լավ գիտեր Ջունիին: Եթե կանչողը նա է, պետք է կանգնես: Այքի համար դա նույնիսկ հաճույք էր. նրան միշտ հիացրել էր Ջոնին, որն ասես իր տեսած կինոներից լիներ: -Փառավոր հեծանիվ է,- ասաց Ջոնին,- որտեղի՞ց: -Միստր Յորքն է նվիրել ծնունդիս,- ասաց տղան: -«Հերալդ» թերթի տարածման պատասխանատու՞ն: -Ըհը: Տղան իջավ հեծանիվից ու ղեկը հանձնեց իրենից մեծին: Ջոնին ծանրութեթև արեց հեծանիվը, նստեց ու սկսեց փոքր պտույտներ տալ: -Քեզ լավ էլ հեծանիվ է տվել, այ տղա: Անունդ ի՞նչ է: -Այք: -Այք ի՞նչ: -Այք Ջորջ,-ասաց տղան: -Քուքի Ջորջի ի՞նչն ես: -Քուքին զարմիկս է: -Իմ էլ լավ ընկերն է: -Միշտ մի գլխացավանք ունի,-ասաց Այքը: -Սա որտեղի՞ց գողացար,- հարցրեց Ջոնին,-ինձ կարո՞ղ ես ասել: -Չեմ գողացել,- ասաց Այքը: - Միստր Յորքն է նվիրել ծնունդիս: -Քուքին ընկերս է,-ասաց Ջոնին:- Հեծանիվը քեզ ուրիշն է տվել: Դու թեկուզ նրա կյանքն էլ փրկեիր, նա քեզ հեծանիվ տվողը չէր: -Էս հեծանիվն ինձ նա է տվել,- ասաց տղան: -Բոլորին կասես, որ սա քեզ Քուքին է տվել,- ասաց Ջոնին:- Յորքի ականջն ընկավտհաճ
պատմություն կդառնա:
-Քուքին փող չունի,-ասաց տղան:
-Մեկ ունի, մեկ էլ չէ,- ասաց Ջոնին:- Երեկոյան նրան տեսնելու եմ, ինչ որ պետք է կասեմ,
հիմա դու տուն գնա:
Տղան հեծանիվին թռավ ու տուն քշեց:
Երբ հայրը տեսավ հեծանիվը, ասաց.
-Հայկ, քեզ որտեղի՞ց էդ հեծանիվը:
-Քուքին է տվել:
-Քո զարմիկ Գուրգե՞նը:

• Այո,-ասաց տղան:
• Գուրգենը փող չունի,- ասաց հայրը:- Մեկից երևի մի օրով վերցրել ես:
• Չէ,- ասաց տղան,-իմն է:
• Ներս գնա ու հացդ կեր,-ասաց հայրը:
  Տղան ներս գնաց, հացը կերավ: Հինգ րոպե չանցած, երբ նա տնից դուրս եկավ, հայրը բակում
  քշում էր հեծանիվը:
  -Հայկ,- ասաց հայրը,- հեծանիվը տար ու իր տեղը դիր: Դու գող չես:
  -Քուքին է տվել,- ասաց տղան:
  Հաջորդ օրը դպրոց նա հեծանիվով գնաց: Հեծանիվը ինչպես կար, էնպես էլ թողել էր,
  համարն էլ տեղում՝ 137620Ռ: Դասերից հետո քշեց «Իվնինգ Հերալդի» խմբագրություն և
  բոլորին ասաց, որ հեծանիվն իրեն նվիրել է իր զարմիկ Քուքին ծնունդի առթիվ:
  -Ե՞րբ ես ծնվել,- հարցրեց նրա ընկեր Նիք Րոման:
  -1909-ի սեպտեմբերի յոթին,- ասաց տղան:
  -Հիմա մայիսն է,- ասաց Նիքը:- Գլխիդ փորձանք ես բերելու, Այք:
  
  Տղան քշեց Մարկիփոզայի ու Աչքի փողոցի իր խաչմերուկը և ամբողջ լույս-ցերեկը թերթ
  վաճառեց: Երեկոյան եկավ նրա զարմիկ Քուքին:
  -Սա՞ է,-ասաց նա:
  -Ըհը,-ասաց տղան:
  -Քեզ լավ էլ նվեր եմ արել, չէ՞:
  -Այո, շնորհակալ եմ:
  Հոկտեմբերին նա արդեն մոռացել էր, թե հեծանիվն ինչպես է իր ձեռքն ընկել: Նոյեմբերին,
  մեկի հետ չափ մտած սուրալիս, հեծանիվի շղթան տեղից թռավ: Առջևի անվագոտին
  ջարդվեց, անիվի ճաղը ծռվեց:
  Նոր գոտին տղայի վրա մեկ ու քառորդ դոլար նստեց, նոր ճաղի համար վճարեց մեկ
  դոլար, հիսուն սենթ էլ՝ աշխատանքի գինը:
  Սրանից հետո հեծանիվն իրենն ու իրենն էր:
  Ուղիղ մի տարի անց, նույն օրը, տղան հեծանիվը թողեց Լիբըրթի թատրոնի առաջ նույն
  տեղը, դահլիճ մտավ նոր ֆիլմ դիտելու և երբ դուրս եկավ, հեծանիվը չկար: Տղան տուն
  գնաց, տեսավ հորն ու ասաց.
  -Հեծանիվս գողացան:
  -Ոչինչ,- ասաց հայրը:- Ներս գնա, հաց կեր:
  -Քաղցած չեմ,- ասաց տղան:
  Սաստիկ վրդովվածնա կանգնել էր հոր առջև, հետո հանկարծ շուռ եկավ ու վազեց: Ուր ասես իրեն չգցեց, ոտքի տակ տվեց քաղաքի բոլոր փողոցներըփնտրելով հեծանիվը: Մի
  ժամից տուն եկավ, հաց կերավ ու քնեց:
  Նա տասնմեկ տարեկան տղա էր արդեն:
  Հետո, օգոստոսյան մի օր ինքն ու իր Նիք Րոմա ընկերը հեռագրատան պատի հետ
  ձեռնագնդակ էին խաղում: Նիքի ապշեցուցիչ հակահարվածից գնդակը թռավ, բախվեց
  փողոց մտած բեռնատարին ու գլորվեց, գնաց: Տղան վազեց գնդակը գտնելու:
  Աստիճաններով իջավ նեղլիկ անցուղին, ուր աղբի ու մոխրի արկղեր էին շարված: Գնդակը
  պիտի որ այստեղ լիներ: Տղան դեսուդեն նայեց, ներկը քերած մի հեծանիվի հենք տեսավ,
  բարձրացրեց, շտկեց ու նայեց համարը: Համարն էլ էին քերել, բայց 13-ը և Ռ-ն երևում էին:
  Նիք Րոման հարցնելով եկավ.
  -Գնդակն ի՞նչ եղավ, Այք:
  -Չգիտեմ, կորել է,- ասաց տղան:- Հեծանիվս գտա: Վրան բան չեն թողել:
  
  -Հենքը կա՞,- ասաց Նիքը:
  -Կա,- ասաց տղան,- բայց առանց մնացածի հենքն ինչի՞ս է պետք:
  -Պետք կգա,-ասաց Նիքը:
  -Ա՜խ թե գողը ձեռքս ընկներ:
  Փոլ Արմերն անցնում էր փողոցով, տղաներին տեսավ, կանգնեց, նրանց հետ զննեց
  հեծանիվի մերկ հենքը:
  -Ինչքա՞ն ես ուզում սրա համար, Այք,- հարցրեց նա:
• Չգիտեմ,-ասաց տղան:
  Նա զայրացած էր ու սիրտը կտոր-կտոր էր լինում:
  -Սա իմ հեծանիվն էր,- ասաց նա Փոլին:- Գողացել էին: Մենք ձեռքի գնդակ էինք խաղում,
  եկա, որ գնդակը գտնեմ՝ սա գտա: Ամեն ինչ վրայից հանել են, սա էլ գցել էստեղ:
  -Գնդակն ու՞ր կորավ,- ասաց Նիքը;
  -Գրողի ծոցը,- ասաց Այքը:
  -Սրա համար քեզ մի դոլար տամ,- ասաց Փոլ Արմերը:
  -Եղավ,- ասաց տղան:
  Մի շաբաթ անց, երբ նա տեսավ արդեն վերանորոգված ու ներկած հեծանիվը, դարձյալ
  զայրույթով լցվեց ու ասաց իր մեջ.
  -Ա՜խ, թե գողը ձեռքս ընկներ:

Պատմվածքից առանձնացրո՛ւ այն հատվածը, որտեղ ներկայացվում է հեծանիվը վերցնելու պատճառը. արդարացվա՞ծ արարք է, ինչու՞:

Պատմվածքից առանձնացրո՛ւ այն հատվածը, որտեղ նշվում է հեծանիվը լիովին իրենը համարելու պատճառը. վերլուծի՛ր այդ հանգամանքը:

Տարբերություն կա՞ Այքի կատարած գողության և իրենից արված գողության միջև (երկու պատասխանի դեպքում էլ ասածդ հիմնավորի՛ր): Իրավունք ունե՞ր զայրանալու:

Առաջադրանքներ

1.Պատմվածքից դուրս բեր այն հատվածը, որտեղ ներկայացվում է հեծանիվը վերցնելու պատճառը. արդարացվա՞ծ արարք է, ինչու՞:

Եվ քանի որ ինքն արդեն ուրիշ էր և իր արարքը ամենևին էլ սխալ չէր հասկացվի, նա
վերցրեց հեծանվակայանում սպասող բոլորովին նոր հեծանիվը և ողջ աշխարհի աչքի առաջ
նստեց ու սլացավ:

Իմ կարիքով դա արդարացված չէ, որովհետև այդպիսի պատճառով հեծանվային գողություն կատարել պետք չէ:

2.Պատմվածքից դուրս բեր այն հատվածը, որտեղ նշվում է հեծանիվը լիովին իրենը համարելու պատճառը. վերլուծիր այդ հանգամանքը:

Քանի որ տղան բոլորին ներկայացրել էր, որ այդ հեծանիվն իրենն է ու վերջում էլ վերանորոգեց այն, նա, արդեն հաստատ գիտեր, որ այդ հեծանիվն իրենն է:

3.Տարբերություն կա՞ Այքի արած գողության և իրենից արված գողության միջև (երկու պատասխանի դեպքում էլ ասածդ հիմնավորիր): Իրավունք ունե՞ր զայրանալու:

Տարբերություն չկա, իմ կարծիքով եթե հեծանիվը գողացված էր և այդ հեծանիվը նորից գողացան տարբերություն չկար, իսկ այքը չպետք է որ զայրանար, որովհետև այդ հեծանիվը միևնույն է նա գողացել էր և եթե նրանից գողանային նա ընդհակառակը պետք է հասկանար այն մարդու ցավը, որից այդ հեծանիվը գեղացաել էր:

Այրում,Հրդեհի հանգցնելու միջոցներ.Վառելանյութ,Վառելանյութի տեսակներ

Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնք ընթանում են ջերմության և լույսի անջատմամբ, կոչվում են այրում: Այրումն օքսիդացման ռեակցիա է:Այրման համար անհրաժեշտ պայման է թթվածնի առկայությունը:Սովորաբար, որպեսզի այրում տեղի ունենա, հարկավոր է նյութը տաքացնել մինչև նրա բռնկվելը:Այն ջերմաստիճանը, որի դեպքում տեղի է ունենում նյութի բռնկումը, կոչվում է բռնկման ջերմաստիճան: Տարբեր նյութեր բռնկվում են տարբեր ջերմաստիճաններում:Կան նաև նյութեր, որոնք բոցավառվում են առանց տաքացնելու՝  ինքնաբերաբար: Նման նյութերի՝ բենզինի, կերոսինի, եթերի, ացետոնի գոլորշիների,  բնական գազի հետ պետք է շատ զգույշ վարվել:Այրման տեսակարար ջերմություն կոչվում է 1 կգ վառելանյութի լրիվ այրումից անջատվող ջերմության քանակը:Տարբեր վառելանյութերի այրման տեսակարար ջերմությունը կարելի է որոշել աղյուսակից:  Պինդ վառելանյութերի  այրման հետևանքով մեծ քանակությամբ  մոխիր  և  այլ թափոններ  են ստացվում: Այդ առումով առավել արդյունավետ է հատկապես գազային վառելանյութի օգտագործումը, որն այրվում է գրեթե լրիվ:
Վառելանյութերի այրման ընթացքում անջատվում է մեծ քանակությամբ ածխաթթու գազ, ինչպես նաև ծծմբի և ազոտի օքսիդները, որոնք աղտոտում են մթնոլորտը:
Եթե այնուամենայնիվ առաջացել է հրդեհ, ապա.
1.  Խուճապի չմատնվե՛ս:
2.  Անմիջապես զանգահարի՛ր հրշեջ կայանի համարով 1−01:
3.  Փորձի՛ր մարել կրակը կրակմարիչով կամ այլ միջոցներով:
4.  Իմացի՛ր, որոշ դեպքերում, օրինակ, եթե վառվում են փայտը, թուղթը, ապա կրակը հանգցնում են ջրով, որը և՛ իջեցնում է ջերմաստիճանը, և՛ կրակը մեկուսացնում է օդից:  
5.  Իմացի՛ր նաև, շիկացած մետաղի  վրա չի՛ կարելի ջուր լցնել: Այդ դեպքում ջրից անջատվում է ջրածին, որի այրումից  մեծ քանակությամբ ջերմություն է անջատվում: Հրդեհը չի դադարի, այն ավելի շատ կտարածվի:
6. Մի՛ փորձիր հանգցնել վառվող բենզինը, նավթը, կերոսինը ջրով։ Դրանք ջրից թեթև են և, մնալով նրա մակերևույթին, կշարունակեն այրվել:
7. Մի՛ լցրու ջուր բաց էլեկտրալարերի վրա:

Վառելանյութ։ Վառելանյութի տեսակները: Դրանց լրիվ և թերի այրումը

Հեշտ բռնկվող նյութերը, որոնք այրվելիս անջատում են մեծ քանակությամբ ջերմություն, կոչվում են վառելանյութեր: 
Վառելանյութ լինելու համար նյութը ոչ միայն պետք է լավ այրվի՝ անջատելով մեծ քանակությամբ ջերմություն, այլև՝ լինի էժան և շատ: Վառելանյութերը լինում են պինդ, հեղուկ և գազային:
Պինդ վառելանյութեր են՝ քարածուխը, տորֆը, փայտը և այլն:

Հեղուկ վառելանյութեր են՝ բենզինը, կերոսինը, մազութը, սպիրտը և այլն:
Գազային վառելանյութեր են՝ բնական գազ, ջրածինը:
Վառելանյութի արդյունավետությունը գնահատվում է այրման տեսակարար ջերմությամբ: 
Վառելանյութերից օգտվելիս պետք է պահպանել անվտանգության կանոնները:
1. Բոլոր տեսակի վառելանյութերը պետք է պահել կրակից և ջերմության աղբյուրներից հեռու:
2. Վառելանյութն այրելիս պետք է կարգավորել վառարան մտնող օդի քանակը: Եթե օդի ծավալն անհրաժեշտից պակաս լինի, ապա տեղի կունենա վառելանյութի թերի այրում և ածխաթթու գազի հետ մեկտեղ կառաջանա խիստ թունավոր «շմոլ գազ» (CO):  
3. Եթե սենյակում կա վառարան, ապա ժամանակ առ ժամանակ սենյակը պետք է օդափոխել: Դրանով դուք սենյակից կհեռացնեք CO2 և CO գազերը և նոր օդ կներմուծեք՝ լրիվ այրում ապահովելու համար:
4. Եթե բնակարանում գազի հոտ զգացվի, պետք է անմիջապես փակել գազի փականը, բացել բոլոր պատուհանները: Ոչ մի դեպքում չմիացնել էլեկտրականություն, քանի որ կայծից պայթյուն և հրդեհ կառաջանա:
5. Բոլոր հիմնարկներում, ձեռնարկություններում, քիմիական լաբորատորիաներում, պարտադիր է կրակմարիչներ ունենալ:

Պատասխանել հարցերին

1. Ի՞նչ է այրումը։Ի՞նչով է ուղեկցվում այն։

Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնք ընթանում են ջերմության և լույսի անջատմամբ, կոչվում են այրում: Այրումն օքսիդացման ռեակցիա է:

1. Որո՞նք են այրման առաջացման պայմանները։

Այրման համար անհրաժեշտ պայման է թթվածնի առկայությունը:Սովորաբար, որպեսզի այրում տեղի ունենա, հարկավոր է նյութը տաքացնել մինչև նրա բռնկվելը:

1. Հրդեհը հանգցնելու ի՞նչ միջոցներ գիտեք։

1.  Խուճապի չմատնվե՛ս:
2.  Անմիջապես զանգահարի՛ր հրշեջ կայանի համարով 1−01:
3.  Փորձի՛ր մարել կրակը կրակմարիչով կամ այլ միջոցներով:
4.  Իմացի՛ր, որոշ դեպքերում, օրինակ, եթե վառվում են փայտը, թուղթը, ապա կրակը հանգցնում են ջրով, որը և՛ իջեցնում է ջերմաստիճանը, և՛ կրակը մեկուսացնում է օդից:  
5.  Իմացի՛ր նաև, շիկացած մետաղի  վրա չի՛ կարելի ջուր լցնել: Այդ դեպքում ջրից անջատվում է ջրածին, որի այրումից  մեծ քանակությամբ ջերմություն է անջատվում: Հրդեհը չի դադարի, այն ավելի շատ կտարածվի:

Լրացուցիչ տնային առաջադրանք

1. Ի՞նչպես կվարվեք,եթե բնակարանում գազի հոտ զգաք:

Թաց շորով կպակեի շնչառական որգանները

1. Ի՞նչ տեսակի վառելանյութեր գիտես:

բնական գազ, սպիրտը, բենզինը

1. Նշի՛ր գազային վառելանյութերի օրնակներ:

 բնական գազ, ջրածինը,

Քայքայման և միացման ռեակցիաներ

Քիմիական ռեակցիաների ընթացքում սկզբնական նյութերը՝ ելանյութերը, փոխակերպվում են նոր նյութերի՝ քիմիական ռեակցիայի արգասիքների: Ելանյութերը տարբերվում են արգասիքներից իրենց բաղադրությամբ, ֆիզիկական և քիմիական հատկություններով:Կան քիմիական ռեակցիաների բազմաթիվ տեսակներ: Դիտարկենք դրանցից քայքայման և միացման ռեակցիաները: Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնց հետևանքով մեկ բարդ նյութից առաջանում են երկու կամ ավելի պարզ կամ բարդ նյութեր, կոչվում են քայքայման քիմիական ռեակցիաներ:
Քայքայման ռեակցիաների օրինակներ են՝
Ջրի քայքայումը
Ջուր → ջրածին + թթվածին
2H2O→2H2+O2


Կրաքարի (կավճի) քայքայումը:
Կրաքար → չհանգած կիր + ածխաթթու գազ

CaCO3→CaO+CO2
Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնց հետևանքով երկու կամ ավելի նյութերից առաջանում է նոր բարդ նյութ, կոչվում են միացման քիմիական ռեակցիաներ:
Միացման ռեակցիայի օրինակ է՝
Երկաթի սուլֆիդի առաջացումը.
Երկաթ + ծծումբ → երկաթի սուլֆիդ
Fe+S→FeSը

Պատասխանել հարցերին .

1.Ո՞ր քիմիական ռեակցիաներն են անվանում քայքայման։

Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնց հետևանքով մեկ բարդ նյութից առաջանում են երկու կամ ավելի պարզ կամ բարդ նյութեր։
2.Ո՞ր քիմիական ռեակցիաներն են անվանում միացման ։

Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնց հետևանքով երկու կամ ավելի նյութերից առաջանում է նոր բարդ նյութ, կոչվում են միացման քիմիական ռեակցիաներ:
3.Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությամբ ջուրը տրոհվում է ջրածնի և թթվածնի։Ի՞նչ քիմիական ռեակցիա է տեղի ունենում։

միացման

Լրացուցիչ առաջադրանք

1.Բերվածներից որո՞նք են միացման ռեակցիա։
ա) C+O2 =CO2 բ)CH4=H2+C

գ)H2+S=H2S. դ) FeS=Fe+S

ա-ն և գ-ն

2.Բերե’ք քայքայման ռեակցիայի օրինակներ։

Ջրի քայքայումը
Ջուր → ջրածին + թթվածին
2H2O→2H2+O2
Կրաքարի (կավճի) քայքայումը:
Կրաքար → չհանգած կիր + ածխաթթու գազ
CaCO3→CaO+CO2

3.Բերե’ք միացման ռեակցիայի օրինակներ։

Երկաթի սուլֆիդի առաջացումը.
Երկաթ + ծծումբ → երկաթի սուլֆիդ
Fe+S→FeSը